مستند الفبای ما

این مستند یکی از قسمت‌های مجموعه مستند «پا به ماه» است، مجموعه‌ای 10 قسمتی که با موضوع قصه‌های روزهای پایانی انتظار برای تولد بچه و چالش‌های آن تولید شده است.

موضوع اصلی مستند در دو ماجرا نوسان دارد، یکی چالش هایی برای مادر شدن و تعدد فرزند و دیگری تبلیغی در جهت فرزند آوری با وجود تمام چالش ها. در مستند «الفبای ما» هر شش بچه ای که در خانواده حضور دارد دارای قصه‌ای است که از سوی پدر و مادر روایت می شود. یعنی هر بچه برای خود ویژگی هایی منحصر به فرد و ماجراهایی دارد که از بدو تولد شکل می گیرد. به همین دلیل مستند نیز با تاکید بر همین خرده روایات از جانب هر بچه، اثری است که می توان آن را شامل بخش ها و یا اپیزودهایی به هم پیوسته قلمداد نمود. هر بخش که به صورت نامحسوس از یکدیگر جدا می شوند درباره یکی از بچه ها و دارای عنوانی مرتبط با نام خود بچه است. شاید دلیل فرمایشی بودن یا سفارشی بودن ماهیت مستند، انکار یا عدم پرداختن بر واقعیاتی است که در جهان بیرون شاهدش هستیم و در «الفبای ما» توجهی بدان نمی شود. با وجود رسوخ مستندساز در دل سوژه و پرداختن اختصاصی بر هر کدام از شش فرزند، مستند تلاش دارد حالت سفارشی موضوعش را با بزک هایی بپوشاند. گرچه هر کودک داستانی دارد و هر داستان نیز حاوی پیچ و تاب و جذابیت هایی روایی است، نمی توان کلیت مستند و انگاره پنهان آن را از یاد برد. به نظر هر چقدر هم مستند خودش را به آب و آتش می زند تا ساحت ماجرا را به روایتی فردی و خانوادگی و خصوصی تقلیل دهد و مادر بودن را به عنوان عنصری آرمانی و دوست داشتنی و محترم برجسته سازد، ایده اصلی مدام از لا به لای این پنهان کاری بیرون می زند. ایده ای برای فرزندآوری بیشتر بدون در نظر گرفتن مشقاتش و البته فقط با تکیه بر زیبایی های ظاهری آن. شاید دلیل فرمایشی بودن یا سفارشی بودن ماهیت مستند، انکار یا عدم پرداختن بر واقعیاتی است که در جهان بیرون شاهدش هستیم و در «الفبای ما» توجهی بدان نمی شود. به نظر در این مستند هر بچه قصه ای دارد، اما در جهان واقعی آدمها به جای قصه با رمان هایی تراژیک روبرو هستند. رمان، سریال تلخ بلند، فیلمهای سینمایی ادامه دار و… در جهان واقعی بچه ها و مادرها و پدرها با وجود علاقه ای وافر برای داشتن حداقل یک فرزند، به دلایلی مشهود از جمله مالی و شرایط زیستی، رمانها و طومارهایی طویل دارند. آنجا دیگر جای قصه نیست، بلکه جای واقعیاتی است که الزاما بحث منابع مالی و هزینه ها را به میان می کشد. به عبارتی نمی توان مخاطبان بسیار زیاد چنین آثاری را در حین دیدن «الفبای ما» در نظر نگرفت که فقط به فرزندآوری زیاد در این مستند می نگرند و برای لحظاتی به منابع مالی چنین ازدیادِ جمعیتی فکر نمی کنند. بی شک در جهان واقعی علاوه بر فرصت کم برای رسیدگی تربیتی بر فرزندان، شرایط بسیاری نیاز هست که بعید به نظر می رسد جامعه ایرانی در چنین شرایط اقتصادی حتی یارای فکر کردن به آن را داشته باشد. همین موارد است که مستند «الفبای ما» را اثری بلاتکلیف بین فاز خانوادگی و تکریم مادر و همچنین سفارشی بودن کل ماجرا نگاه می دارد.