مستند سید جواد

سید جواد، اهل روستای شیخ شبان، استاد خاتم‌کاری است که در زمینه خاتم‌کاری در روستایشان کارآفرینی کرده و بیش از ۴۰۰ نفر زن و مرد را در این حرفه آموزش داده و باعث اشتغال مردم روستا شده است…

محمدرضا دهستانی کارگردان مستند «سید جواد» که در بخش کارآفرینی چهاردهمین جشنواره «سینماحقیقت» حضور دارد، با اشاره به موضوع این اثر مستند گفت: «سید جواد» درباره یک پیرمرد روستانشین و ساکن شیخ شبان از توابع استان چهارمحال و بختیاری است که از سال ۵۷ در این منطقه به اشتغال‌زایی و کارآفرینی روی آورده است. وی به تنهایی توانسته ۴۰۰ نفر از اهالی روستا را به حرفه خاتم کاری آموزش دهد و در حال حاضر باعث اشتغال‌زایی کل روستا شده است. به نحوی که ۹۰ درصد روستاییان به شغل خاتم سازی و خاتم کاری روی آورده‌اند. خودش هم به عنوان کارآفرین و کشاورز نمونه انتخاب شده است. وی درباره نحوه آشنایی با سوژه این فیلم توضیح داد: طی تحقیقاتی سید جواد را به من معرفی کردند. شیخ شبان یک منطقه کشاورزنشین است و اهالی این روستا تنها درآمدشان در ۶ ماه اول سال از طریق کشاورزی است و در ۶ ماه دوم سال نیز معمولاً بیکار هستند اما با کارآفرینی سید جواد آنها در کل سال صاحب شغل و درآمد هستند. دهستانی در پاسخ به اینکه آیا «سید جواد» یک مستند پرتره محسوب می‌شود یا یک مستند اجتماعی، بیان کرد: این مستند زندگی سید جواد را در اجتماع کوچک خود و روستایش ضمن معرفی شخصیت او بررسی می‌کند و به تصویر می‌کشد. بنابراین بخش اجتماعی کار هم پررنگ است و به نوعی می‌توان این اثر را تلفیقی از گونه پرتره و اجتماعی دانست. این مستند ساز با اشاره به جریان تغییر روند مسیر مستندسازی که گاهی به دنبال آشنایی عمیق‌تر با سوژه رخ می‌دهد، توضیح داد: در جریان آشنایی بیشتر مستندساز با سوژه گاهی مسیر فیلم از آنچه ابتدا برنامه‌ریزی شده است، تغییر می‌کند. به نظرم این اتفاق در اکثر مستندها می‌افتد و به تدریج که مستندساز جلو می‌رود می‌بیند که سوژه‌اش چقدر حرف برای گفتن دارد. درست مانند درختی که شاخه‌هایش پیوسته رشد می‌کند و پر و بال می‌گیرد. سید جواد هم کاراکتری بود که ظرفیت‌های بسیاری برای روایت کردن در این مستند داشت. او مثل یک جوان ۲۰ ساله پرتلاش بود و ۲۰ ساعت در طول روز کار می‌کرد. کشاورز نمونه بود و شغل و هنر خاتم کاری را هم بلد بود و به امور دیگر اهالی روستا رسیدگی می‌کرد. دهستانی درباره اهمیت اتخاذ نگاه عادلانه و بدون قضاوت به سوژه در مستندسازی توضیح داد: قضاوت نکردن و صادق بودن در مستند اهمیت زیادی دارد. اولین برخورد ما با سید جواد به عنوان یک کارآفرین توجه به وضعیت زندگی و ساده زیستی‌اش بود. با اینکه می‌تواند بسیار مرفه زندگی کند، اما زندگی ساده‌ای دارد. هر روز سوار یک موتور قدیمی می‌شود و به کارهایش رسیدگی می‌کند و اصرار دارد تا زمانی که می‌تواند از این موتور استفاده کند. امیدوارم توانسته باشم این سادگی را در مستند «سید جواد» نشان بدهم. او خانه‌ای قدیمی دارد و این ساده زیستی در زندگی‌اش یک شعار نیست بلکه واقعیت است و در مستند هم این‌طور به تصویر کشیده شده است. وی که پیش از این در همکاری با خانه مستند اوج ۶ فیلم مستند از جمله «سراج» و «نازگل» و ۱۰ تیزر را ساخته است، با اشاره به حمایت این سازمان از اثرش عنوان کرد: مجری طرح مستند «سید جواد» خانه مستند است و از همان ابتدا به سفارش این سازمان اثر تولید شد. پیش از همکاری با اوج در زمینه مستند کمتر کار کرده بودم و بیشتر فیلم داستانی تولید می‌کردم اما در این سال‌ها دیدم که اوج به جوانان فیلمساز برای پیاده کردن ایده‌هایشان میدان می‌دهد و این اتفاق مطلوبی است. دهستانی با اشاره به دشواری‌های فیلمسازی در شرایط کرونا گفت: مستند «سید جواد» در اوایل شیوع کرونا که ترس زیادی هم نسبت به این ویروس وجود داشت و بازه زمانی تیرماه ضبط شده است. اگرچه آمار مبتلایان به این ویروس آن زمان کم بود اما مردم نسبت به بیماری نگران‌تر بودند و ما هم با استرس کارمان را پیش می‌بردیم. این مستند همچنین در ۵ روز فیلمبرداری شد و پیش از آن هم زمانی را صرف تحقیق و پژوهش کار کرده بودیم. اگرچه برای ساخت یک اثر پرتره پرداختن بیشتر به جزییات زندگی سوژه لازم است اما به دلیل اینکه قرار بود اثر یک مستند کارآفرینی باشد و وجه اجتماعی‌اش حفظ شود همین مقدار از ورود به زندگی سید جواد کافی به نظر می‌رسید.