مستند عقیق

روایتی از زندگی فردی که از نقطه ای در زندگی آش به بعد به دنبال آرزوهایش طی مسیر می‌کند. و با همت او و همراهانش روستای محل زادگاهش در زمینه فعالیت او به ثبت ملی رسیده است.

«عقیق» مستندی درباره یک کارآفرین در حوزه سنگهای زینتی است که به شیوه بازسازی و با محوریت بازی شخصیت اصلی تولید شده و سعی دارد مراحل ورود او به این حرفه و پیشرفت گام به گامش را به تصویر بکشد. یکی از اهداف مستند بیان این نکته است که حتی در بیابان هایی به ظاهر بی حاصل و در مکانی همچون خراسان جنوبی و در اطراف روستایی کوچک نیز زمینه های طبیعی برای اشتغال وجود دارد و استفاده بهینه از منابع زمینی موجود می تواند به صورت قابل توجهی بخشی از نیاز خرد جامعه از نظر درآمد و اشتغال را پوشش دهد. مستند علاوه بر سوژه جالبش دارای نگاهی انتقادی بر شرایط موجود نیز هست. از آنجایی که شخصیت مورد بحث در مستند، پانزده سال به جمع آوری سنگ مشغول است و حدود شش سال تا زمان تصویربرداری، صاحب کارگاهی برای پرداخت سنگ های زینتی است، مستندساز برای شرح ماجرای این سالها، به جای مصاحبه با او، رو به بازسازی صحنه ها و توصیف گذشته با بازی خود او آورده است. با این شیوه، از آغاز فعالیت او در این شغل تا رسیدن به سطحی از پیشرفت که بتواند نیروهای جدید را آموزش دهد، به صورت مرحله به مرحله به تصویر کشیده می شود. به عبارتی روزهای آغازین علاقه مندی او به سنگ های منطقه و کشف زیبایی آن در سالهای دور و یادگیری تراش سنگ، همگی بازسازی می شود. اما نکته اینجاست مستندساز تلاش دارد این بازسازی را پنهان کند و همراه با کارآفرین تمام این مراحل را مجدد جلوی دوربین اجرا نماید. به طور مثال با رجوع به یک فروشگاه سنگ های قیمتی و تزئینی و گفتگو با فروشنده که متخصص سنگهاست، نحوه ورود به این شغل را توصیف می کند و اینکه چگونه برای بار اول درباره سنگی که یافته، اطلاعاتی کسب نموده، توضیح می دهد. یا چگونگی خرید یک دستگاه سنگتراشی را به تصویر می کشد. شخصیت مورد بحث وارد فروشگاهی می شود و دستگاه را می خرد و می دانیم که همه اینها بازسازی رویدادی است که در گذشته اتفاق افتاده. این در حالی است که صدای خود شخصیت محوری بر روی تصاویر نیز شنیده می شود و شرح آن رویداد قدیمی را از قلم نمی اندازد. چنین روشی برای بازسازی دارای حفره هایی است که به نظر باروپذیری را دچار نقص می کند. اینکه او با دستگاه سنگ تراشی به خانه می رود و اهل خانه جلوی دوربین مجبور می شوند تا همان حس و حال سالها قبل در مواجهه با این ابزار را بازی کنند، در مستند «عقیق» به خوبی اجرا نمی شود. شاید روش یا راه دیگری برای توصیف گذشته در این مستند می توانست گزینه بهتری برای روایت باشد. در حالت کنونی رفتار خودش و همسرش و فرزندانش، مصنوعی و فارغ از حس و حالی طبیعی است. می توان چنین بازسازی هایی را با صحنه هایی مقایسه کرد که به صورت عادی برداشت شده اند. به طور مثال بخش آموزش، توسط شخصیت محوری به نسلی دیگر از علاقه مندان به این حرفه، به دلیل اینکه محصول اکنون و زمان حال است، تا حد زیادی باورپذیر و قابل درک است. فارغ از شکل اجرا و شیوه تولید، محتوای مستند قابل تامل است. اینکه یک فرد با شغل کارگری یا دامداری با توجه به ابتکار، پشتکار و خلاقیت خودش و با دقت در داشته های محیطی که در آن زندگی می کند، حرفه ای را با این حجم از تولید و درآمد راه می اندازد، می تواند جالب توجه باشد. مستند علاوه بر سوژه جالبش دارای نگاهی انتقادی بر شرایط موجود نیز هست. اینکه همین منابع به دلیل خام فروشی سنگ و حتی صادرات آن، مورد تهدید واقع شده و خطری بزرگ برای همین کسب و کارهای خانگی است.